Methodiek van Handelingsgericht werken.

Handelingsgericht werken is een aanpak waarbij ouders, leerkrachten, CLB en bij voorkeur ook het kind zelf, vanaf het begin intensief samenwerken. Eén van de partijen stelt een vraag, en we gaan samen zoeken hoe we het beste antwoord kunnen geven en de meest geschikte aanpak opstarten.

Handelingsgericht werken is een systematische zoektocht met als vertrekpunt een verkennend gesprek met ouders en leerkracht. Deze zoektocht wordt geleid door de zorgcoördinator en/of de CLB-medewerker, met ouders en leerkracht als medeonderzoekers. Alles in het gezamenlijk belang:  een leer- en opvoedingssituatie op maat voor het kind.

Tijdens een eerste gesprek met de zorgcoördinator, de leerkracht en de CLB-medewerkster (de intake) wordt de zorgvraag verkend. De zorgcoördinator schetst het verloop van de fase van intake naar advies. Uitgangspunt is de vraag: Wat heeft de leerling nodig om goed te functioneren op school en thuis?

De CLB-medewerkster laat de ouders en leerkrachten vanaf het begin nadenken over positieve kenmerken van de leerling: wat vindt hij/zij leuk om te doen, waar is hij/zij goed in? Wat gaat wel goed op school? Welke aanpak werkt goed? In welke omstandigheden functioneert de leerling op zijn best? We gaan op zoek naar krachten en kansen en hierdoor krijg je een ander soort gesprek dan wanneer je alleen maar de problemen opsomt. Ouders voelen zich minder op het matje geroepen en geven vaak bruikbare tips voor de aanpak van hun kind op school. De leerkracht noemt, naast de positieve kwaliteiten, negatieve kenmerken die hij herkent bij de leerling. De CLB-medewerkster vraagt aan de ouders wat hun wensen en verwachtingen zijn, wat ze willen dat wel en niet onderzocht wordt. Het gesprek wordt afgerond met een soort plan van wie wat doet en waarom. Bijvoorbeeld dat de CLB-medewerkster in de klas komt kijken naar de leerling, maar ook naar de situatie in de klas: biedt de leerkracht voldoende structuur, zijn de gedragsregels duidelijk en hoe reageren de leerkracht en de medeleerlingen op deze situatie? De leerkracht en de ouders kunnen een screeninglijst invullen om te kijken welke kenmerken zij ervaren op school en thuis. Dan krijgen de ouders tijd om een en ander op zich te laten inwerken.

In de adviesfase komt de CLB-medewerkster terug op het eerste gesprek. Het is de uitdaging voor haar om de informatie zo te formuleren dat de diagnose en het advies aansluiten bij de vraag van de ouders en van de school in het intakegesprek, inclusief de positieve dingen. De leerkracht krijgt alvast een kijkwijzer met tips voor de aanpak van de leerling, waaruit hij deze kan kiezen die het beste bij zijn/haar manier van lesgeven passen. Tussen de intake en het adviesgesprek vindt in de onderzoeksfase soms onderzoek plaats, maar lang niet altijd. Daarin onderscheidt handelingsgericht werken (en handelingsgerichte diagnostiek) zich van de traditionele benadering waarin veel standaardonderzoek routinematig wordt verricht, met als resultaat een uitgebreid verslag met gedetailleerde onderzoeksgegevens en jargon. Vanuit handelingsgericht werken wordt spaarzaam omgegaan met testen. Als de leerresultaten goed zijn en de leerling  is nooit blijven zitten, dan is er geen reden om een IQ-test af te nemen. Er is geen vraag naar en het is zonde van de tijd. Een IQ-test neem je pas af bij het vermoeden van een lage of juist hoge intelligentie, of van een disharmonisch profiel met pieken en dalen. Dan kan deze test wel zinvol zijn, omdat het aangeeft wat de mogelijkheden van het kind zijn en welke sterke punten je kunt benutten in de aanpak. Als in overleg met de ouders wordt besloten tot een bepaald onderzoek kunnen ouders als medeonderzoeker van de thuissituatie en de leerkracht voor de klassituatie hun gedrag en dat van het kind observeren en een dagboek met negatieve en positieve gebeurtenissen bijhouden. Voor ouders en leerkracht is het invullen van vragenlijsten een goede manier om te reflecteren op de eigen aanpak.

Ouders kunnen ook bijdragen door hun kind voor te bereiden op het onderzoek. Vertel wat er gaat gebeuren en ook waarom, er is niks geheimzinnigs aan. Zeg tegen het kind dat het mag praten, dat het juist over zijn eigen ideeën gaat. De mening van de leerling zelf is uiterst belangrijk en levert waardevolle informatie op. Handelingsgericht werken kent nog twee stappen waarbij ouders en leerkrachten indirect betrokken zijn, de strategiefase en de indiceringsfase. In de strategiefase wordt onder meer nagedacht over de alternatieven bij het vermoeden van een bepaalde diagnose.

Voordat de ouders worden uitgenodigd voor een adviesgesprek vindt nog een vierde stap plaats, de indiceringsfase. Dit is een soort vertaalslag die de kloof overbrugt van onderzoek naar een bruikbaar advies voor de aanpak van dat specifieke kind, met die leraar en deze ouders in deze school. In het zorgoverleg kijken we of er voldoende zicht is op de problemen om de behoeften van het kind te vertalen in aanbevelingen voor alle betrokkenen. Soms is er nog onvoldoende informatie en wordt stap drie, de onderzoeksfase, opnieuw doorlopen op zoek naar gerichte informatie over wat men nog moet weten om tot een afgewogen advies te komen dat maatwerk biedt voor het kind, de ouders en de leerkracht.

 

 

Uitgangspunten handelingsgericht werken:

1. Onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en ouders staan centraal.

2. De werkwijze is systematisch en transparant.

3. We werken doelgericht en geven haalbare adviezen.

4. We werken vanuit een transactioneel referentiekader.

5. Leerkrachten, interne zorgbegeleiders, ouders, kind, CLB en externe deskundigen werken constructief samen.

6. De positieve aspecten van leerling, leerkracht, zorgbegeleiders en ouders zijn van groot belang.

 

Voor meer info mag je altijd onze zorgcoördinator contacteren.

(bron: Handelingsgericht werken op school, Acco)