Wat is hoogsensitiviteit?

Elke dag doen kinderen veel indrukken op: geluiden, smaken, geuren, bewegingen, sferen … Hoogsensitieve kinderen (HSK’s) ervaren alles veel intenser. De prikkels worden minder gefilterd en hebben een veel grotere impact dan bij andere kinderen. Hoogsensitiviteit is in de eerste plaats een karaktertrek en geen ziekte. Toch kan hoogsensitiviteit leiden tot problemen (leerstoornissen, ziekte …) als je er geen rekening mee houdt.

Er bestaan verschillende vormen van hoogsensitiviteit. Ze komen zowel apart als gezamenlijk voor.

• Fysiek hoogsensitief

HSK’s zijn vaak gevoelig voor ruwe kledingstoffen. Harde geluiden, grote groepen of drukke plaatsen zijn heel vermoeiend. Ze voelen zich beter in een rustige omgeving waarin ze alle indrukken op eigen ritme kunnen verwerken. Ook ingewikkelde smaken en speciale voedselcombinaties leveren vaak problemen op.

• Emotioneel hoogsensitief

HSK’s pikken gemakkelijk de stemming van anderen en de sfeer in de klas op. Ze trekken zich het leed van anderen enorm aan. Vaak hebben ze complexe en diepe inzichten over de mensen rondom zich. HSK’s hebben een rijke innerlijke wereld wat zorgt voor levendige, complexe dromen.

• Nieuwe situaties

Nieuwe situaties en omgevingen hebben een grote impact. Ze houden erg vast aan het vertrouwde. Verhuizen naar een nieuwe stad, nieuwe plaatsen in de klas of nieuwe kleren zorgen voor aanpassingsproblemen. Een andere uiting van sensitiviteit voor nieuwe situaties is extreme verlegenheid in onbekend gezelschap.

Wie heeft het?

Naar schatting 10 tot 20% van de bevolking is hoogsensitief.

Verklaring?

Een wetenschappelijke verklaring is nog niet uitgewerkt. Wel staat vast dat het zenuwstelsel van een HSK extreem gevoelig is waardoor prikkels minder gefilterd worden. Ook testmateriaal is nog in ontwikkeling. Je kan wel bij benadering onderzoeken in welke mate je kind hooggevoelig is aan de hand van een vragenlijst.

Gevolgen?

Hoogsensitiviteit leidt niet noodzakelijk tot problemen. De meeste problemen ontstaan wanneer het kind zich niet begrepen voelt. Het gaat zich schuldig voelen door negatieve reacties en omdat het zich anders voelt. Ook overprikkeling en een gebrek aan rust en stilte kan leiden tot problemen.

Kinderen reageren heel verschillend op overprikkeling. Ze krijgen lichamelijke klachten als buikpijn en hoofdpijn. Het kind barst uit in een woede-uitbarsting of wordt net heel stil en gehoorzaam. HSK’s creëren vaak een eigen kleine wereld waarin ze alles wel beheersen en die hen houvast biedt. Sommigen geven het op en verliezen alle hoop. Dat kan leiden tot depressies.

Wat kunnen we doen?

- Beschouw hoogsensitiviteit niet als een probleem. Het is net een kwaliteit en een mooie karaktertrek.

- Als een kind klaagt over lawaai of te fel licht, stelt het zich niet aan. Het voelt alles veel intenser waardoor storende impulsen bij hen voor extra problemen zorgen.

- Hou in de gaten wanneer en waardoor een kind overprikkeld raakt. Hooggevoelige kinderen moeten zich af en toe eens kunnen terugtrekken (bv. het bord proper maken in de klas). Ze hebben meer rust nodig.

- Zoek altijd naar de goede intentie achter hun gedrag en feliciteer hen daar ook voor. Ze werken vaak trager omdat ze perfectionistisch zijn (en niet lui!) of snel afgeleid.

- Een HSK sluit zich vaak op in zijn eigen wereld. Wanneer het kind zich in iets interesseert, verdiept het zich daar helemaal in. Help het kind daarom zijn tijd goed te plannen. HSK’s zijn ook meestal beelddenkers in plaats van woorddenkers. Een speciale, aangepaste leermethode biedt hier oplossing.

- Zoek een evenwicht tussen pushen en beschermen. Zorg voor uitdagingen, maar let ook op. Als de uitdaging te groot is, breekt hun zelfvertrouwen snel.

- Gebruik geen strenge straffen. Over het algemeen houden hooggevoelige kinderen zich strak aan de regels. Voor sommigen is de wetenschap dat ze een fout hebben gemaakt al genoeg om in tranen uit te barsten.

- Help bij sociale problemen. Hoogsensitieve kinderen worden vaak gepest en uitgesloten. Vaak zijn ze kieskeurig met vrienden en houden ze niet van jeugdbeweging of uitgaan.

- Ouders en leraren werken beter samen. Wissel ervaringen uit.

Wat doen we beter niet?

Probeer hooggevoeligheid niet af te leren door het kind te verplichten sterk en flink te zijn. Het kind ontplooit zich dan nooit optimaal zoals het is, omdat men zijn meest specifieke eigenschap ontkent. Je moet het kind leren omgaan met zijn speciale karaktereigenschap.

Meer info?

Meer tips vind je in de brochure “Hooggevoelige kinderen in het onderwijs”, informatiebrochure voor leerkrachten en opvoeders. De brochure is uitgegeven bij HSP Vlaanderen, de Vlaamse vereniging voor Hooggevoelige Personen. Opwww.hspvlaanderen.be vind je meer informatie over hooggevoeligheid.